کَعبه،

(از کَعَب، مفرد کعبات) مکعب، ساختمان مکعب شکل. (به عنوان اسم علم، الکعبه) خانۀ خدا، قبله، کانون توجه، بیت الله الحرام در مکه. نخستین خانه ای که برای عبادت بندگان وضع شده است. ساختمان سادۀ مکعب شکلی که در وسط مسجدالحرام قرار دارد، قبله گاه مسلمانان جهان است و به دلیل مکعب شکل بودن و نیز به دلیل مقام رفیع آن، به این نام خوانده شده است. راز تربیع کعبه، بنیان آن بر تسبیحات اربعه است (بحار الانوار 99/57). در حدیث است که خداوند، کعبه را برای حج (وسائل 8/15) و عَلَم و نشانی برای اسلام قرار داده(نهج البلاغه /خ اول) و برپایی دین به استواری آن وابسته است (کافی 4/27).

واژۀ «کعبه» دوبار در قرآن و در سورۀ مائده آیات 95 و 97 آمده و در این کتاب الهی به نام های «البیت» هفت بار، «البیت الحرام» دوبار، «البیت العتیق» دو بار، «البیت المحرم» یک بار، «بیت» یک بار و «بیتی» دوبار، خوانده شده است. حسب آیات قرآن: فرمان ساخت آن را خداوند صادر فرموده (حج/26)، بنای آن بر توحید محض بنیان شده (حج/ 26)، علت وضع آن، برای قیام مردم بوده است (مائده/ 97)، مردمان برای حج آن فراخوانده شده اند (حج/27) ، و این حج بر همگان فرض شده است(آل عمران/ 97). کعبه آزاد است (حج/ 29)، پاکیزه است (بقره/ 125) و مأمن و پناهگاه همـۀ مردمان است. (بقره/ 125).