مسجد شجره

مسجد شجره مسجدى با این نام- جدا از مسجد شجره معروف که در میقات است- در شهر مکه وجود دارد که در شمار کهن‏ترین مساجد این شهر است. فاکهى در خبرى آورده است: نقل کرده‏اند که رسول خدا در مسجد شجره نماز خوانده است. این مسجد پایین‏تر از محله یاجج قرار دارد. فاکهى در خبر دیگرى آورده: هر زمان که عبدالله بن عمر به مکه مى‏رفت، ابتدا در مسجدى فرود مى‏آمد که شجره نزدیک آن بود. وقتى آن را خلوت مى‏دید در آن نماز مى‏خواند و اگر خلوت نبود به جاى دیگرى مى‏رفت. فاکهى سپس ضمن شعرى آورده که یاجج در بطحا بوده است.(1) بطحا در محوطه‏اى میان میدان معابده فعلى تا حوالى مسجدالجن است.(2)این هم گفتنى است که عبدالله بن عمر مقید بود که هر کجا رسول خدا- ص- توقف کرده یا نماز خوانده، نماز بخواند. 

فاکهى در جاى دیگرى آورده: از جمله مساجدى که نماز خواندن در آنها مستحب است و آثار رسول خدا- ص-در آن هست، مسجدى است که آن را مسجد شجره مى‏خوانند. این مسجد در قسمت اعلاى مکه در پشت دار منارة البیضا، در کنار کوه و در برابر حجون و مقابل مسجد الحرس(مسجد الجن)است. در آنجا درختى بوده که رسول ‏خدا- ص- آن را صدا کرده و درخت نزد آن حضرت آمده است. وى سپس پنج روایت درباره این معجزه پیامبر- ص- در محل مسجد مزبور نقل کرده است.(3)در یکى از این روایات آمده است که حضرت رکانة بن عبد یزید بن هاشم را به اسلام دعوت کرد. او گفت: ایمان نخواهم آورد تا درخت را صدا کنى و او نزد تو آید. حضرت روى به درخت کرده فرمودند: به اذن خداوند نزد من آى! و درخت نزد آن حضرت آمد. 
ازرقى هم از مسجد شجره یاد کرده و نوشته است که آن مسجد در برابر مسجد الجن است. آنگاه اشاره اى به معجزه حضرت رسول- ص- در آنجا کرده است.(4)زهیر کتبى درباره وضعیت فعلى مسجد شجره مى‏نویسد: این مسجد در همسایگى مسجد جن (در مسیر شخص عازم حرم) و در نزدیکى میدان سلیمانیه ( و اکنون پل سلیمانیه) قرار دارد. نام فعلى آن مسجد، مسجد الجند راوى(منسوب به ابراهیم جندراوى) است.(5)مسجد مورد نظر، حدود صد متر پایین‏تر از مسجد جن و در امتداد شارع الجن و طریق مسجد الحرام، درست قبل از پل سلیمانیه است. طول و عرض تقریبى آن دوازده در بیست متر مى‏باشد و در حال حاضر تابلوى مسجد رقم 43 را نشان مى‏دهد.
گفتنى است که روبروى مسجد شجره، مسجد کوچک دیگرى است که باید کهن باشد، اما هیچ‏ گونه آگاهى درباره این که ممکن است‏ همان مسجد شجره باشد، نیافتیم.